Een overzicht van de financiële regelgeving

(Her)bebossen kan in Vlaanderen op verschillende manieren. Daarbij dient de eigenaar rekening te houden met verschillende financiële aspecten die aan de (her)bebossing verbonden zijn. Naast fiscale voordelen voor bossen met een natuurbeheerplan, zoals o.a. erfenis-, schenkings- en verkoopbelasting en onroerende voorheffing, voorziet Natuur en Bos van de Vlaamse overheid ook subsidiemogelijkheden voor herbebossing en bebossing. Hieronder bieden we je een overzicht van de verschillende mogelijkheden en pistes.

Hier kan je ook het overzicht downloaden.

Boscompensatie

Naast de bovenvermelde financiële mogelijkheden, kan een ontbosser ook kiezen voor ‘boscompensatie’. Als iemand in Vlaanderen bomen kapt om bijvoorbeeld de grond te verkavelen, moet de ontbosser een omgevingsvergunning aanvragen. Om de gekapte bomen te compenseren, kan de ontbosser kiezen uit 3 mogelijkheden om aan de boscompensatievoorwaarden te voldoen, maar een combinatie is ook mogelijk:

1. een bosbehoudsbijdrage betalen (ook wel financiële boscompensatie);
2. zelf een compenserende bebossing uitvoeren (boscompensatie in natura);
3. een compenserende bebossing uitvoeren via een derde die zich daarvoor garant stelt (boscompensatie in natura door een derde, www.boscompenseren.be).

De eerste optie, namelijk bosbehoudsbijdrage bedraagt 4,02 €/m² ontbossing en wordt jaarlijks geïndexeerd. Belangrijk is dat er rekening gehouden moet worden met de compensatiefactor die afhangt van het soort bos dat gekapt wordt. Deze factor bedraagt:

• 1 voor niet-inheems loofbos en/of naaldbos → 4,02 €/m²
• 1,5 voor een gemengd bos → 6,03€/m²
• 2 voor een inheems loofbos → 8,04 €/m²
• 3 voor alle habitatwaardige bossen (ongeacht hun ligging) → 12,06 €/m²

Alternatief kan de compensatie in natura worden uitgevoerd waarbij de ontbossing zelf gecompenseerd wordt door ergens anders nieuw bos aan te planten of dit te laten uitvoeren door een derde. Belangrijk is dat de compenserende bebossing minstens 25 jaar in stand gehouden moet worden en dat het perceel waarop het nieuwe bos aangeplant wordt, bij de indiening van de aanvraag nog niet bebost is. Natuur en Bos heeft een marktplaats ontwikkeld waar ontbossers en grondeigenaars (=bebossers) met elkaar in contact kunnen komen, namelijk www.boscompenseren.be. Op deze website zie je welke gronden ter beschikking zijn en hoeveel de aanbieder vraagt om deze te bebossen. Meestal schommelt dit rond de 3 €/m².

Via het ‘Decreet houdende diverse bepalingen inzake omgeving, natuur en landbouw’ van 26 april 2019 of ook wel Verzameldecreet genoemd, is een hiaat in de wetgeving weggewerkt. Vanaf nu is een melding voldoende voor de rooiing van bomen op gronden die zich bevinden in agrarisch gebied of een daarmee gelijkgesteld bestemmingsgebied om terug een agrarische functie in te vullen en dit binnen de 22 jaar na aanplant. Er werd een bepaling ingevoerd bij dewelke eenmaal de bomen gerooid deze gronden gedurende 20 jaar niet gebruikt kunnen worden voor een compenserende bebossing. Indien het ontboste landbouwperceel na 20 jaar nog eens bebost wordt, is er opnieuw een mogelijkheid tot gebruik van boscompensatie voorzien.

Door het beter omschrijven van de vroegere bepaling wil men de soepele overgang van landbouw naar bos en terug naar landbouw mogelijk maken, maar een ongewenst gebruik van het compensatieprincipe uit artikel 90bis van het Bosdecreet vermijden waarbij bomen werden gerooid met die melding om onmiddellijk terug aangeplant te worden met een compensatievergoeding.

Klik hier voor meer informatie over boscompensatie.

Inkomens- en onderhoudssubsidie

In de Europese wetgeving valt bosbouw (voor de economische functie van bos) onder het landbouwbeleid. Niet onlogisch daar bos (houtproductie) ook een opbrengst van een plant levert, zij het op een veel langere termijn. In de Vlaamse afgeleide van het Europees Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB), bestaat onder de tweede pijler (plattelandsontwikkelingsbeleid), het Programmadocument voor Plattelandsontwikkeling III (PDPO), waarin een (zeer klein) luik steunmaatregelen voor bos voorzien zijn. Men kan er aanplantsubsidies verkrijgen voor herbebossing, voor aanleg van bos en bijhorend onderhoud- en inkomenscompensatie, alsook subsidies voor boslandbouwsystemen. De inkomens- en onderhoudssubsidie is ook uitsluitend voor actieve landbouwers met een minimale gezamenlijke oppervlakte van 2 ha.

Naast de reguliere subsidies voor aanplanting en wildbescherming voor bebossing en herbebossing, kan een landbouwer/eigenaar ook beroep doen op extra steunmaatregelen. Zo kan een ‘actieve landbouwer’ gedurende de eerste 12 jaar een onderhoudssubsidie voor bebossingen ontvangen. De eerste 5 jaar bedraagt de subsidie 185 €/ha, daarna wordt dit verlaagd naar 75 €/ha. Tot slot kunnen landbouwers een inkomstencompensatie krijgen voor het verlies van inkomsten bij de omzetting van landbouwgrond naar bos. Zoals bij bebossing moet ook hier de aanvrager beschikken over een gunstig advies betreffende de verenigbaarheid van de aanvraag met de pachtwetgeving (zie voorwaarde bij bebossing).

Klik hier voor meer informatie.

Agroforestry

Bij boslandbouwsysteem – ook wel agroforestry genoemd – wordt in eenzelfde perceel een landbouwteelt gecombineerd met het aanplanten van bomen. Dit is geen vorm van ‘bebossen’. Deze teeltcombinatie biedt verschillende ecologiche en economische meerwaarden. Voor de aanplant van de bomen kunnen gebruikers/landbouwers, mits toestemming van de eigenaar, een eenmalige aanplantsubsidie krijgen die tot 80 % van de kosten dekt. Om hiervoor in aanmerking te komen, moet het boslandbouwperceel voldoen aan een aantal voorwaarden, waaronder gelegen zijn in het Vlaams Gewest en een oppervlakte van minimaal 0,5 ha hebben. De aanvraag dient te gebeuren bij het Departement Landbouw en Visserij van de Vlaamse Overheid. Klik hier voor meer informatie.