Vlaams niveau

Na het proces van de IHD (instandhoudingsdoelen, 2009-2014), volgt nu het proces van de IHM (instandhoudingsmaatregelen). De IHM zullen op Vlaams niveau opgevolgd worden door de Vlaamse Stuurgroep Natura 2000 die instaat voor de uitvoering van het Natura 2000-programma op Vlaams niveau. Het Vlaamse Natura 2000-programma omvat een taakstelling voor de realisatie van de gewestelijke IHD, zowel binnen als buiten (bos) SBZ’s en volgt de realisatie van de IHD en milieuplanacties en daaraan gebonden aspecten op. Het Vlaams Natura 2000-programma loopt in cyclussen van 6 jaar, naar de Europese verplichte rapportering, en is voorzien te lopen tot maximum anno 2050, tegen wanneer de doelen op terrein uitgevoerd moeten zijn.

Er zal een gewestelijke overleginstantie worden opgericht, bestaande uit o.a. de betrokken middenveldorganisaties, die de voortgang van het Vlaams Natura 2000-programma bewaakt. Daarenboven zal de overleginstantie ook advies kunnen verlenen over de managementplannen Natura 2000 en beleidsmatige problemen die opduiken bij de realisatie van het instandhoudingsbeleid.

SBZ-niveau

Het Vlaams Natura 2000-programma (voor wat betreft binnen SBZ, en vastgelegd in de IHD-besluiten per SBZ) zal het kader vormen voor de managementplannen ‘Natura 2000’, t.t.z. de managementplannen per SBZ (Speciale Beschermingszone of Natura 2000-gebied). Net als het Natura 2000-programma, doorlopen deze managementplannen zesjaarlijkse cycli met een tijdshorizon tot uiterlijk 2050.

Deze managementplannen worden stapsgewijs samengesteld (in tegenstelling tot de oude natuurrichtplannen) en bestaan zo uit verschillende planversies. Voor de taakstelling anno 2020 (volgens de biodiversiteitsstrategie en Vlaanderen in Actie-plan) voorziet men globaal 4 planversies, gaande van MP 1.0 tot MP 1.3. Deze worden beknopt als volgt beschreven en hebben tot doel gradueel de doelen op SBZ-niveau tot het perceelsniveau te alloceren.

MP 1.0 (tegen half 2014) is een zuivere vertaling van de IHD-besluiten (die de gewestelijke doelen per SBZ vertaalden) waarmee een computergestuurd kallibratiemodel op basis van aanwezige habitats en bodempotenties de doelen aan de eventuele deelgebieden toewijst. Daarenboven bevat deze versie ook de prioritaire inspanningen, zoals in de BOLOV-rapporten (uit de IHD-fase 2009-2014).

MP 1.1 (tegen begin 2015) omvat een eerste overlegfase met de verschillende sectoren die ofwel doelen kunnen realiseren of er een significante impact van ondervinden. De sterkste schouders (overheid en erkende natuurverenigingen) vullen aan welke doelen zij via hun beheerplannen en visie kunnen invullen. Dit wordt besproken op het overleg, waarna bij consensus de eerste zoekzones (opnieuw via computergestuurd model) worden afgebakend.

MP 1.2 zal dezelfde structuur volgen als MP 1.2, maar nu zal aan de andere eigenaars gevraagd worden om zoveel mogelijke resterende doelen in een natuurbeheerplan op te nemen om het openstaand saldo aan doelen in te vullen. Op die manier zal de zoekzone steeds kleiner worden en de rechtszekerheid voor vergunningaanvragers en eigenaars-beheerders groter worden.

MP 1.3 zal de laatste planversie worden voor de doelen die tegen 2020 ingevuld moeten worden. Doelen die nog open staan zullen op verplichtende wijze ingevuld moeten worden.

Perceelsniveau

Om de doelstellingen in de MP in te vullen, moeten de realisatie en het beheer van een habitat, soort of leefgebied onder contract staan. Daarvoor is een nieuw instrument ontwikkeld: het natuurbeheerplan. Het natuurbeheerplan is de opvolger van de vroegere natuur-, park-, bosbeheerplannen,… Naargelang het ambitieniveau van de beheerder, worden 4 types onderscheiden, waarbij men hogere tegemoetkomingen zal krijgen, naarmate men meer natuur realiseert, t.t.z. onder een hoger type valt.

Een type 1 beheerplan creëert een minimum aan natuur en blijft een grote economische opbrengst behouden. Subsidies en motiveringen zullen hierbij minimaal zijn. Men krijgt een ook vrijstelling van vergunningen zoals kapmachtigingen en men hoeft geen specifieke duurzaamheidscriteria op te volgen. Men moet wel minimum de stand still van de natuurwaarde behouden.

Een type 2 beheerplan creëert meer natuur en is minder economisch gericht. Hiervoor verkrijgt men meer subsidies en motiveringen. Vanaf het type 2 dient men te voldoen aan specifieke duurzaamheidscriteria, de opvolgers van de criteria duurzaam bosbeheer. Daarenboven wordt vanaf type 2 ook een minimale toegankelijkheid verplicht als invulling van het sociale luik.

Een type 3 beheerplan creëert een maximum aan natuur. Hiervoor wordt een maximum aan subsidies en motiveringen voorzien. Om een beheerplan type 3 af te kunnen sluiten moet men ook een minimale oppervlakte aaneengesloten natuurstreefbeeld (habitat, regionaal belangrijk biotoop) omvatten, gaande van 0,5 tot 10 ha, afhankelijk van de zeldzaamheid van het natuurstreefbeeld.

Het type 4 beheerplan is een type 3 beheerplan waarbij men voor een minimale oppervlakte een erfdienstbaarheid in de zin van een langdurig engagement aangaat. Dit type krijgt eigenlijk een reservaat-label. Voor een type 4 of uitbreiding ervan kan de beheerder ook aankoopsubsidies krijgen. Met het nieuwe natuurdecreet zijn die toegankelijk voor elke beheerder, privaat of vereniging.

Inrichting en beheer op terrein

Omdat natuurbeheer een voor velen nieuwe mogelijke manier van beheer wordt en er een sterk drukkende vraag vanuit het beleid komt, ontwikkelde het INBO (Instituut voor Natuur en Bosonderzoek) op vraag van de overlegpartners intussen twee ‘handboeken voor private beheerder in Natura 2000’. Beide handboeken zijn verkrijgbaar via de boekhandel (€ 39,99) en zijn ook gratis digitaal beschikbaar:

Deel I: habitats (ISBN: ISBN: 978 90 01 40096 1)
Deel II: soorten (EAN: 978 94 01 41677 1)
link naar handboek

Achtergrondinformatie

Het Agentschap voor Natuur en Bos gaf in elke provincie een informatiemoment als terugkoppeling naar de ambassadeurs van het bovenlokaal overleg (BOLOV). U kunt de presentaties terugvinden op de website van ANB.

25 oktober 2012: INFO Advies Minaraad op de Instrumenten van Natuur- en Bosbeleid in functie van de IHD, m.a.w. de menig van de Minaraad over de toekomstige geïntegreerde of eenvoudige beheerplannen, die onderdeel zullen uitmaken van het nieuwe NRP (of Managementplan Natura 2000). Het advies weerspiegelt in belangrijke mate het evenwichtige advies en de vragen van onze sectoren jacht en landeigenaars.